โรคต่อมหมวกไตล้า (Cushing’s syndrome) เป็นภาวะที่เกิดจากการมีฮอร์โมนคอร์ทิโซล มากเกินไปในร่างกาย เช่นฮอร์โมนคอร์ทิโซลจากต่อมหมวกไต (adrenal cortex) หรือการใช้ยาสเตียรอยด์เป็นระยะเวลานาน. ฮอร์โมนคอร์ทิโซลมีหน้าที่ส่งผลต่อการควบคุมและปรับสมดุลของน้ำตาลในเลือด, การแทรกซ้อนและการควบคุมการตอบสนองต่อการเครียด, การควบคุมการเผาผลาญไขมัน
นอกจาก หูตึงรักษา นี้โรคต่อมหมวกไตล้า ยังสามารถเกิดได้จากการเกิดยากับปริมาณของฮอร์โมนคอร์ทิโซล (cortisol) ในร่างกายมากเกินไปในเวลานาน ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่คือการใช้ยาคอร์ทิโซลเพียงพองานหรือการสร้างฮอร์โมนคอร์ทิโซลในร่างกายมากเกินไปจากต่อมหน่วง
อาการที่พบในผู้ป่วยที่มีโรคต่อมหมวกไตล้าได้แก่
- โรคภาวะท้องผูก (Central obesity): รูปร่างของผู้ป่วยจะมีพัฒนาการของมวลกล้ามเนื้อและไขมันไปที่หน้าท้อง และอวัยวะในท้อง.
- ใบหน้านวล (Moon face): ใบหน้าของผู้ป่วยจะมีลักษณะที่นุ่มและอวบอิ่ม.
- รอยดำบริเวณขอบ (Purple stretch marks): รอยคล้ำบางครั้งจะปรากฎบริเวณขอบของผิวหนัง.
- ปัญหาในการสมดุล (Muscle weakness): มวลกล้ามเนื้ออาจอ่อนแรงหรือขาดสมดุล.
- อาการชัก (Mood changes): สุขภาพจิตที่ผิดปกติอาจเป็นภาพลักษณ์.
- ปัญหาในการนอน (Insomnia): ผู้ป่วยอาจมีปัญหาการนอน.
- ระดับน้ำตาลในเลือดสูง (High blood sugar levels): ผู้ป่วยสามารถทำงานได้ในระดับสูงของน้ำตาลในเลือด.
โรคนี้ส่งผลต่อการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกายได้แก่
- ระบบสมรรถภาพของร่างกาย: การเพิ่มระดับฮอร์โมนคอร์ทิโซลมักส่งผลให้ร่างกายเกิดอาการอ้วนเกินไป โดยเฉพาะในบริเวณใบหน้า (เป็นลักษณะหน้าจุด), ท้อง, และหลัง นอกจากนี้ยังมีอาการอื่น ๆ เช่น กล้ามเนื้ออ่อนแรง, หยุดเพศ, และปัญหาการนอนหลับ.
- ระบบภูมิคุ้มกัน: การมีฮอร์โมนคอร์ทิโซลสูงอาจทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง ผู้ป่วยโรคนี้มักจะมีความชุ่มชื้นบนผิวหนัง, เป็นโรคผิวหนังแพ้ง่าย, และมีโรคภูมิแพ้.
- ระบบกระดูกและกล้ามเนื้อ: คอร์ทิโซลส่งผลต่อกระดูกและกล้ามเนื้อ ทำให้กระดูกแข็งแกร่งเกินไปและอาจเสี่ยงต่อการฟกช้ำ ในขณะที่กล้ามเนื้อจะมีความอ่อนแรง.
- ระบบประสาท: การเพิ่มคอร์ทิโซลอาจส่งผลกระทบต่อระบบประสาททำให้มีอาการเสียวซึมและความเครียด.
การรักษาโรคต่อมหมวกไตล้าจะขึ้นอยู่กับสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคนี้ โดยบางครั้งอาจต้องมีการผ่าตัดเพื่อลดขนาดของเนื้องอกหรือยาที่ลดคอร์ทิโซลในบางกรณี หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที โรคต่อมหมวกไตล้าอาจทำให้เกิดผลกระทบร้ายแรงต่อร่างกายได้
การรักษาโรคต่อมหมวกไตล้าสามารถทำได้หลายวิธีตามความรุ่นเร็วของการดูแลและสาเหตุของโรค ดังนี้
- การหยุดใช้ยาสตีรอยด์: หากเป็นเช่นนั้น การหยุดใช้ยาสตีรอยด์หรือลดปริมาณที่ใช้อาจช่วยลดการผลิตคอร์ติโซลจากร่างกายได้ เป็นวิธีที่สามารถรักษาได้ในบางกรณีของ Cushing’s syndrome.
- การผ่าตัด: หากเป็นเนื้องอกหรือต่อมที่เป็นสาเหตุของโรค การผ่าตัดอาจจะเป็นทางเลือกที่ดีเพื่อเอาออกและรักษาอาการ อาจเป็นการผ่าตัดเอาเนื้องอกหรือต่อมที่เกิดปัญหาออกไป
- การรักษาด้วยยา: ในบางกรณีที่ไม่สามารถผ่าตัดได้หรือต้องรอการผ่าตัด การรับประทานยาก็อาจช่วยควบคุมระดับคอร์ติโซลได้ ยาที่ใช้ส่วนใหญ่คือยากลุ่มมิเทซิสตาซอน (mitotane) หรือยาที่ยับยั้งการผลิตคอร์ติโซลอื่นๆ
- การรักษาอื่นๆ: อาจมีการใช้รังสีเพื่อทำลายเซลล์เนื้องอกหรือต่อมที่ผิดปกติ หรือใช้ยาสเตรอยด์เพื่อควบคุมอาการได้ในบางกรณี
การรักษาโรคต่อมหมวกไตล้ามักจะต้องปรับเปลี่ยนตามสาเหตุและความรุ่นเร็วของโรคที่แตกต่างกันไป การปรึกษาแพทย์เชี่ยวชาญทางอายุรกรรมหรือเฉพาะทางเป็นสิ่งสำคัญเพื่อการวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง